Charles le Brun, Η οικογένεια του Δαρείου μπροστά στον Αλέξανδρο 1660 Musee du Louvre Paris
Η
εποχή του τυραννόσαυρου
Οι
ταπεινωτικοί όροι των οικονομικών συμβάσεων που επιτρέπουν τη μεταβίβαση
δικαιωμάτων οδηγούν τις κοινωνίες στην αποχαύνωση ή σε επαναστάσεις
Από τον Νίκο Παπουτσόπουλο
Με αξιοπρέπεια και
ενθουσιασμό η αστική τάξη συμμετέχει πρόθυμα σε φιλάνθρωπες δράσεις,
«κομματικές κάλπες», «μαραθώνιους καλής θέλησης και ομοθυμίας» προκειμένου να
ανακτήσει ψυχικές δυνάμεις και ευρωστία, ύστερα από τη γενναία αφαίμαξη και την
αδίστακτη καταλήστευσή της. Το πολιτισμικό περιβάλλον συμπληρώνουν οι «δωρεές»
για την πνευματική καλλιέργεια, οι «ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί» και οι
«τραπεζικές διευκολύνσεις» των «οφειλών προς το Δημόσιο», την περίοδο αναμονής
της «επαναξιολόγησης» της χώρας για την πιθανή ελάφρυνση του «δημόσιου χρέους»
ύστερα από την «ωρίμανσή» του. Αρετολογικής και διδακτικής υφής κηρύγματα από
πνευματικούς και πολιτικούς καθοδηγητές παροτρύνουν τους πολίτες σε έργα
ελεημοσύνης, σε στοχασμό και ενδοσκόπηση, επειδή «αν θέλουμε να βγούμε από το
αδιέξοδο, χρειάζεται ενότητα και συνεργασία όλων και όχι κακομοιριά». Οι
διαπραγματευτές του χρέους έχουν εγκλωβιστεί σε συγκυβερνητικές παραδοξότητες
και αερολογίες καθώς προωθούν έντεχνα πληροφορίες και ειδήσεις για τη
δημιουργία ψευδαισθήσεων σε περιβάλλον κατανυκτικής ανάπτυξης.
Πρεσβευτές της υποτέλειας,
με μια πρωτοφανή κινητικότητα, εκχωρούν πρόθυμα μαζί με τα κυριαρχικά
δικαιώματα την αξιοπρέπεια του λαού, τον εθνικό πλούτο και, ταυτόχρονα,
υποθηκεύουν το μέλλον σε εφήμερα δάνεια κερδοσκόπων και σε απόνερα βουλιμικών
απαιτήσεων χρυσοφόρων Μήδων. Οι ταπεινωτικοί όροι των οικονομικών συμβάσεων που
επιτρέπουν τη μεταβίβαση δικαιωμάτων οδηγούν τις κοινωνίες στην αποχαύνωση ή σε
επαναστάσεις.
«... κ’ η μέρες του
περνούν γεμάτες μέριμνα / να δίδει συμβουλές στους Πέρσας, να τους εξηγεί / το
πώς να κάμουν για να κατακτήσουν την Ελλάδα» (Κ. Π. Καβάφης, «Ο Δημάρατος»).
«Θεατές λόγων και ακροατές
έργων», οι Έλληνες, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, τηρούν εκκωφαντική σιγή, που
κυριαρχεί στην ατμόσφαιρα ανησυχίας και αναμονής. Οι συνεχείς
επαναδιαπραγματεύσεις και επαναπροσδιορισμοί συνθλίβουν τις αντοχές και
διευκολύνουν τους πιστωτές να επιβάλλουν τους δικούς τους όρους.
Διαπραγματευτές είχαν
στείλει πολλές φορές οι Αθηναίοι, μετά την ήττα τους, στους Λακεδαιμονίους για
να συνάψουν ειρήνη, όταν πια είχαν εκλείψει εντελώς τα αποθέματα τροφίμων, στο
πέρας ενός εμφύλιου πολέμου, του Πελοποννησιακού, που διέλυσε τις πόλεις της
Ελλάδος. Οι έφοροι της Σπάρτης απέρριπταν όλες τις προτάσεις, ακόμη και τον όρο
να διατηρήσουν τα Μακρά Τείχη. Οι Λακεδαιμόνιοι είχαν ισχυριστεί ότι πρόθεσή
τους ήταν να σεβαστούν μια ελληνική πόλη, η οποία είχε προσφέρει στην Ελλάδα
και στον κόσμο μεγάλες και σημαντικές υπηρεσίες στο παρελθόν, και να συνάψουν
ειρήνη αλλά με τους δικούς τους, μόνο, όρους: Η Αθήνα έπρεπε να εφαρμόσει το
πολίτευμα των προγόνων τους, όπως ακριβώς το εφάρμοσαν οι περιοχές που είχαν
κατακτήσει, να κατεδαφίσει τα Μακρά Τείχη καθώς και τα οχυρωματικά έργα του
Πειραιώς, να παραδώσει όλο τον στόλο εκτός από 12 πλοία, να αποκαταστήσει τους
εξόριστους, να ακολουθεί τους Λακεδαιμονίους στις επιχειρήσεις εναντίον ακόμη
και πρώην φίλων και συμμάχων σε στεριά και θάλασσα.
Οι Αθηναίοι δέχτηκαν
αμέσως τους όρους της συνθήκης που μετέφεραν στην πόλη ο Θηραμένης και οι διαπραγματευτές,
αφού την πόλη είχαν κατακυριεύσει ο τρόμος, οι φήμες και οι διαδόσεις για
επικείμενη ολοσχερή καταστροφή, ενώ αύξανε καθημερινά ο αριθμός των θυμάτων από
ασιτία και έλλειψη. Ο Λύσσανδρος κατέπλευσε στον Πειραιά, οι εξόριστοι
επέστρεψαν, ενώ από την επομένη άρχισαν τις εργασίες κατεδάφισης των οχυρώσεων
του Πειραιώς με ενθουσιασμό και με τη συνοδεία αυλητρίδων, επειδή άπαντες
πίστευαν πως ο πόλεμος είχε πια τελειώσει και ότι μόλις είχε αρχίσει μια νέα
εποχή ελευθερίας και ευημερίας.
Cornelis van Haarlem: Η σφαγή των Αθώων
Πολύ σύντομα οι
Λακεδαιμόνιοι επέβαλαν στους Αθηναίους το σώμα των Τριάκοντα Τυράννων, ένας εκ
των οποίων ήταν ο Θηραμένης, φαινομενικά προκειμένου να συντάξει ένα νέο
πολίτευμα των Αθηνών, αλλά στην ουσία για να κυβερνήσει με απόλυτη εξουσία. Η
Εκκλησία του Δήμου είχε αντισταθεί, ωστόσο με τη βοήθεια σπαρτιατικής φρουράς
που εγκαταστάθηκε στην πόλη οι Τριάκοντα, με επικεφαλής τον συγγραφέα και
πολιτικό Κριτία, εγκαθίδρυσαν ένα καθεστώς τρόμου, το οποίο διατήρησε στο
ακέραιο τα πολιτικά δικαιώματα των οπαδών της ολιγαρχίας. Οι Αθηναίοι υπέφεραν
δεινά παρόμοια με εκείνα που οι ίδιοι είχαν κάποτε επιβάλει από αλαζονεία σε
πολίτες μικρών κρατών κατά την περίοδο της ηγεμονίας τους. Η εξουσία των
Τριάκοντα εκφυλίστηκε σύντομα και εξελίχθηκε σε καθεστώς απόλυτης βίας, ωμότητας
και τυραννίας, με σειρά εκτελέσεων μετοίκων, πολιτικών αντιπάλων και πλούσιων
πολιτών, χωρίς να προηγούνται δίκες.
Τις εκτελέσεις συνόδευαν
πάντοτε δημεύσεις περιουσιών, ώστε να εξασφαλίζονται τα απαραίτητα χρήματα για
τη φρουρά και τη σωματοφυλακή των Τριάκοντα, η οποία αποτελούνταν από 300
άνδρες. Συνηθισμένες ήταν, επίσης, οι ομαδικές εξορίες, ενώ ο φόβος είχε
οδηγήσει πολλούς πολίτες στην εγκατάλειψη των Αθηνών, στη μετοικεσία σε
γειτονικές πόλεις και την αναζήτηση ασφαλούς καταφυγίου. Μεταξύ άλλων
καταπιεστικών μέτρων που επέβαλε η τυραννική εξουσία ήταν και το διάταγμα που
καταργούσε ουσιαστικά την παιδεία, με αποτέλεσμα η Αθήνα να χάσει την παλαιά
αίγλη της και την πρωτεύουσα θέση της στην ιστορία του πνεύματος και του
πολιτισμού. Οι Έλληνες, άλλωστε, ποτέ δεν έκρυψαν την υπερηφάνεια για την
παιδεία και τον πολιτισμό τους, αγαθά που θεωρούσαν πρώτιστα και
αδιαπραγμάτευτα. Ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρεται με θαυμασμό στον Στίλπωνα,
φιλόσοφο της εποχής του Αλεξάνδρου, επειδή όταν, ύστερα από την κατάληψη των
Μεγάρων από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, εκλήθη να καταγράψει τα προσωπικά του
αντικείμενα που είχαν λεηλατηθεί, απήντησε: «Την παιδεία δεν την άρπαξε κανείς
από την οικία μου».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου