Μύρια συναισθημάτων μπόλιασαν σε ένα χορό: Ζεϊμπέκικος!
Μυσταγωγία. Ιεροτελεστία. Έκφραση. Αξιοπρέπεια. Ξέσπασμα.
Πολλές λέξεις μπορούν να χαρακτηρίσουν τον ανδρικότερο των ελληνικών λαϊκών χορών: Το ζεϊμπέκικο. Σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης, σε ταβέρνες, γάμους, πανηγύρια, σε παρέες σε σπίτια, πάντα οι άνδρες -και όχι μόνο- θα σηκωθούν να χορέψουν μια ζεϊμπεκιά. Άλλοτε για να βγάλουν τον καημό τους, άλλοτε για να κάνουν το κέφι τους. Από που προήλθε όμως το ζεϊμπέκικο; Ποια η ιστορία του; Το Ελληνικόν Λαϊκόν σας παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα.
Ετυμολογία
Για την ετυμολογία της λέξης ζεϊμπέκικο υπάρχουν δυο απόψεις. Σύμφωνα με την πρώτη, η λέξη έχει ρίζες ελληνοφρυγικές. Συγκεκριμένα από τις λέξεις Ζευς και Βέκος/ Μπέκος: Ζεϋ-Μπέκος=Ζεϋ εκ του Ζευς(συμβολίζει το πνεύμα) και Βέκος ή Μπέκος που κατά τον Ηρόδοτο είναι ο άρτος και συμβολίζει το σώμα.
Η  δεύτερη άποψη αναφέρεται στους Ζεϊμπέκικους ή αλλιώς στα Ζεϊμπέκια ή στους Ζεϊμπέκηδες. Επρόκειτο για μια φυλή που ζούσε στη Μικρασιατική Φρυγία, τα μέλη της οποίας χόρευαν τον εν λόγω χορό κι έτσι έδωσαν και το όνομά τους σε αυτόν.  Στην τουρκική γλώσσα οι Ζεϊμπέκοι συναντώνται ως Zeibeks ή Zeybeks.


Ποιοι ήταν οι Ζεϊμπέκοι
Για τους Ζεϊμπέκους συναντάμε πληροφορίες πρώτη φορά τον 13ο αιώνα μΧ. Οι Ζεϊμπέκοι, σύμφωνα με τον Ηλία Πετρόπουλο αλλά και διάφορες πηγές του διαδυκτίου, υπήρξαν πολεμική φυλή που ζούσε στην Προύσα, στο Αϊδίνι και στα περίχωρα της Σμύρνης , προερχόμενη αρχικά από την περιοχή της Μικρασιατικής Φρυγίας, όπως προαναφέραμε. Σε αριθμό υπολογίζονταν περίπου στους σαράντα χιλιάδες.
Διφορούμενη είναι η καταγωγή τους. Άλλοι υποστηρίζουν πως έχουν ρίζες ελληνικές, από τη Μακεδονία και τη Θράκη συγκεκριμένα. Από τις ελληνικές αυτές περιοχές, λένε, μετανάστευσαν αρχικά στη Φρυγία και στη συνέχεια ήρθαν δυτικότερα, στη Σμύρνη. Για να υποστηρίξουν την ελληνικότητα των Ζεϊμπέκων κάποιοι χρησιμοποιούν το επιχείρημα πως οι ίδιοι οι Τούρκοι τους αποκαλούσαν “γκιαούρηδες”. Τουρκικές πηγές όμως τους χαρακτηρίζουν ως φυλή τουρκική που βρισκόταν στην περιοχή της Σμύρνης από τον 17ο ως τον 20ο αιώνα.
Όπως και να χει, σύμφωνα με τους περιηγητές εκείνων των εποχών, οι Ζεϊμπέκοι είχαν συνήθειες πολύ διαφορετικές από εκείνες των Τούρκων. Φορεσιές, συμπεριφόρά, φιλοσοφία και χοροί είναι κάποιοι από τους τομείς της καθημερινής τους ζωής που τους έκαναν να ξεχωρίζουν. Ο πιο χαρακτηριστικός τους χορός: Ο ζεϊμπέκικος φυσικά (τουρκ: zeybek)! Χορός πολεμικός, δυνατός κι επιβλητικός που στις αρχές του 20ου αιώνα ξέφυγε από το στενό κύκλο αυτής της φυλής, διαδόθηκε στα τουρκικά αστικά κέντρα και από κει με αρκετές παραλλαγές το πήραν και το διαμόρφωσαν όπως το ξέρουμε σήμερα, οι Έλληνες .
Ο χορός
Το ζεϊμπέκικο σαν χορός δεν έχει συγκεκριμένα βήματα. Βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό. Ο καθένας χορεύει τον δικό του ξεχωριστό, μοναδικό ζεϊμπέκικο. Αν και δεν υπάρχουν κανόνες στο συγκεκριμένο χορό, εντούτοις παλαιότερα, στο πρώτο μισό κυρίως του περασμένου αιώνα, συναντούσε κανείς κάποια χαρακτηριστικά κοινά, έναν ιδιότυπο, άγραφο κώδικα για όσους το χόρευαν.
Πολύ συχνά συναντούνται τα γνωστά…παραπατήματα. Οι δε φιγούρες εναλλάσονται με ευκολία: Ο χορευτής, αγέλαστος, θα σκύψει, θα περιστραφεί με το ένα πόδι, θα σηκωθεί, θα τιναχτεί, θα χαϊδέψει το δάπεδο, θα σηκώσει με το στόμα του ένα μπουκάλι κρασί ή και ολόκληρο τραπέζι (σπανιότερη και παλαιότερη φιγούρα). Συνήθως οι χορευτές φορούσαν παλαιότερα γαρύφαλλο στο αυτί και είχαν φυσικά τσιγάρο στα χείλη. Κρασί, ούζο και ρετσίνα είναι η συνηθέστερη παρέα αυτού που θα χορέψει το ζεϊμπέκικο.  Εξαιρετικά σπάνια το χόρευαν οι γυναίκες. Η ζεϊμπεκιά ξεκίνησε ως χορος ανδρικός και εν πολλοίς συνεχίζει ακόμα και σήμερα να είναι. “Κανόνες” γενικοί σύμφωνα με τον Ηλία Πετρόπουλο, που δεν γράφτηκαν ποτέ και απλά κατά παράδοση τηρούνταν από τους χορευτές.
Ζεϊμπέκικο ουδείς χόρευε εάν δεν πλημμυριζόταν από συναισθήματα. Είτε χαράς, είτε λύπης και καημού. Ο βαρύς ήταν για τους μεγαλύτερους σε ηλικία και για τους γνήσιους μάγκες, οι δε γρηγορότεροι για τους νεαρότερους. Προπολεμικά τον χόρευαν κραδαίνοντας μαχαίρια (2).Στο χώμα δε χορεύεται ζεϊμπέκικο και γενικότερα σε ανοιχτούς χώρους. Μονάχα πολύ παλιά, οι Ζεϊμπέκοι χόρευαν σε ανοιχτούς χώρους.
http://ellinikonlaikon.wordpress.com/2013/10/16/μύρια-συναισθήματων-μπόλιασαν-σε-ένα/